NGƯỜI XÓM 9

 

Thời trước dân xóm ta thưa thớt, nếu kể từng nhà từ xóm ngoài vào đến xóm trong rồi sang xóm thôn Nhất thì chỉ một chốc đã xong.

Ngày xưa tên các cụ được gọi theo chức tước. Chẳng hạn ông Lý Tựa, ông Kiểm Dục, ông Bạ Khánh… Ấy là dựa theo chức phận của các cụ trong làng: Lý trưởng (trưởng thôn), Hương kiểm (An ninh xóm), Hương bạ (Thư ký giữ sổ sách).

Những người khác theo lệ được gọi tên theo con đầu lòng. Lập gia đình mà chưa sinh con gọi là anh (chị) Nhiêu. Sinh con đầu là trai gọi là anh (chị) cò. Những ông bà cò của xóm ta như là ông cò Oanh, ông cò Môn,  bà cò Thoại… Nhưng nếu sinh con gái đầu thì gọi là anh (chị) Hĩm. Ví như: ông hĩm Vựng, ông hĩm Thư, bà hĩm Trình… Dần dần người ta bỏ lệ cũ song vẫn có người gọi theo thói quen. (Thổ âm của xóm ta không phân biệt dấu hỏi, dấu ngã vậy nên Hĩm cứ gọi là Hỉm).

Lại có tục con gái lấy chồng gọi theo tên chồng thành ra có người chả biết tên thật của họ là gì. Hình như kiêng gọi tên thật nên khi sinh con thì gọi cha mẹ theo tên con và sau này khi có cháu gọi theo tên cháu. Ông nội tôi mang tên cháu nội: ông cố Phới. Sau này cháu nội đổi tên nhưng cụ vẫn cứ là “ông cố Phới”.

Dân xóm ta thời xưa sống khép kín trong phạm vi làng xã, ít giao du ra ngoài. Lấy vợ, lấy chồng cũng chỉ quanh Tứ Thôn, sang Ba Đình, Mỹ Thành hoặc xa tý nữa bên kia sông. Bà con độc canh cây lúa và chăn nuôi lợn, gà, cá. Hầu như không có ai làm nghề Thủ công hoặc Dịch vụ. Quanh làng trồng khá nhiều tre nên có những người đan lát rất giỏi. Ông Thung, ông Trình mà đan đồ rồi gác bếp thì bền tốt vô cùng. Nhưng cũng chỉ làm để dùng chứ ít khi tạo thành hàng hóa để bán.

Xóm 9 nay đã khác quá nhiều, người đông đúc  sinh sống khắp nơi. Nghề nông không phải là độc tôn nữa, các dịch vụ mới như bán hàng, sửa xe, vật liệu, cắt tóc… làm cho cuộc sống trở nên đa dạng. Người xóm 9 đi xuất khẩu lao động, đi làm các Công ty khá đông tạo một nguồn lực mới cho các gia đình. Nhưng về lâu dài sự ổn định trong từng nhà, sự quan tâm giáo dục, chia sẻ cùng con cái vẫn còn là vấn đề cấp thiết.