LÀNG NGỌC KHÊ VÀ HỌ LÊ TỨ THÔN

 

Làng Ngọc Khê xưa là nửa phía Đông của làng Phú Khê ngày nay.

Vào năm 1840, dưới thời vua Thiệu Trị, ông Lê Hữu Quớn, quê quán làng Nhuệ Thôn (Thiệu Thịnh, Thiệu Hóa ngày nay) đã ra đất Nga Sơn dạy học. Nhìn về vùng đất Tứ Thôn bằng phẳng không có người ở bèn về quê rủ 2 người bạn học là ông Phạm Văn Quyền và ông Đặng Bá Thống cùng ra khai hoang, phục hóa. Để làm được Địa bạ và được phép chiêu dân lập ấp, 3 ông phải mang đơn vào tận kinh đô Huế trình báo. Đến năm 1845 thì hoàn thành việc lập làng.

Ông lại về quê gốc Thiệu Hóa đưa người em ruột là ông Lê Hữu Sính cùng ra vùng đất mới Nga Sơn làm ăn. Đương nhiên ông là Lý trưởng làng Ngọc Khê, được dân làng ghi công ơn, tôn phong và thờ trong đình như một Thành hoàng làng.

Ông mất ngày mùng 4 tháng Tám năm Nhâm Thân (1872), hưởng thọ 52 tuổi, mộ đặt tại khu Miếu.

Từ những năm 90 con cháu, anh em trong họ đã xây nhà thờ Họ Lê ngay dưới gốc cây đa để thờ ông. Năm 2012, tiếp tục đầu tư lớn xây lại to đẹp hơn. Bên trong thờ 2 anh em ông, chính là 2 ông Khởi tổ Họ Lê làng Ngọc Khê.

Nhà thờ hiện có gắn hai đôi câu đối. Ở phía trong:

Địa lợi khai cơ, nhất tướng tài bồi đức thụ

Nhân hòa lập nghiệp, thiên tôn phát triển tài hoa

(Dịch nghĩa: Chọn đất tốt, dựng cơ đồ, Tổ tiên đã vun trồng cây đức

Thuận lòng người, nên sự nghiệp, cháu con phát triển tài hoa)

Còn đôi câu đối phía ngoài:

Ngọc Khê điền dã canh tự cổ

Lê Tộc từ đường kiến thái lai

(Dịch nghĩa: Dân làng Ngọc Khê đã canh tác ở đây từ xưa – Xây từ đường Lê tộc cho con cháu mai sau)

 Ngày mùng 4 tháng Tám là ngày giỗ lần thứ 142 cụ Khởi tổ Lê Hữu Quớn, người đã có công khai sinh ra làng Ngọc Khê, Phú Khê ngày nay. Con cháu ở khắp 4 phương hãy thắp một nén nhang hướng về quê hương, tưởng nhớ tiền nhân, noi theo các cụ xưa nguyện phấn đấu lập thân, lập nghiệp.