HẢI THƯỢNG LÃN ÔNG

Nghiền ngẫm lương y tự tác thành

Sẵn sàng từ bỏ thói hư danh

Xa nơi quyền quý mưu cầu lợi

Gần chốn dân quê giữ phúc lành

Thanh bạch an bình, tâm thánh thiện

Bon chen thế sự, ngại gian manh

Lãn Ông tự nhạo mà không Lãn

    Còn mãi lưu truyền với sử xanh

------------------------------------

Trong "Thượng kinh kí sự" có kể lại một câu chuyện tình của ông như sau: 

Hồi trẻ, Lãn Ông Lê Hữu Trác được bố mẹ dạm hỏi cho một cô gái con quan làm vợ. Nhưng sau vì hoàn cảnh trắc trở, ông phải vào quê mẹ ở Hà Tĩnh để sinh sống.

Cô gái sau này không lấy chồng mà nương thân chốn cửa thiền. Hơn 40 năm sau cô đã trở thành một nhà sư ở một ngôi chùa tại một miền quê yên tĩnh và tình cờ gặp Lê Hữu Trác ở Kinh thành. Ni cô tự giới thiệu mình đang trụ trì chùa…, là con gái quan…

Hải Thượng Lãn Ông giật mình chợt như tỉnh giấc mơ.

Lãn Ông ân hận và tự dằn vặt mình, vì mình mà bà phải mỏi mòn đợi chờ cho đến hôm nay. Ông xin chuộc lỗi bằng cách được coi bà như người em gái nhỏ và đề nghị cất cho bà 1 cái chùa, trong một cảnh vườn vắng vẻ, yên tĩnh ở quê nhà, nhưng bà đã chối từ.

Ông cảm tác mà làm bài thơ rằng:

 

 “Vô tâm nên nỗi luỵ người ta

Trông mặt nhau đây luống xót xa

Gượng cười khôn giấu đôi hàng lệ

Tóc bạc che mờ nửa mặt hoa

Kiếp này hãy kết làm huynh muội

Kiếp khác xin hoàn nghĩa thất gia

Ai nỡ phụ ai, ai nỡ phụ

Dở dang, dang dở biết đâu mà?”