TÓC

 Mái tóc là góc con người…

 Lúc trước, người Việt đều để tóc dài búi tó củ hành sau gáy, bất kể là trai hay gái. Khoảng 100 năm về trước, nghề cắt tóc không có. Sau khi Pháp sang đô hộ, có sự tiếp xúc với văn minh phương Tây, các nhà cải cách canh tân của nước ta như các cụ Lương Văn Can, Huỳnh Thúc Kháng, Phan Chu Trinh…. muốn đưa lối sống mới vào thay thế đã cổ động cho phong trào học chữ Quốc ngữ, cắt tóc ngắn, bỏ các hủ tục mê tín dị đoan…. Tuy nhiên một số nhà Nho thủ cựu không đồng tình, cho rằng như vậy là phá hoại truyền thống của ông cha. Họ còn làm thơ chế nhạo:

              Văn minh chi chi cắt trọc đầu

              Dần dần rồi cắt cả phao câu

              Văn minh như rứa là văn tối

              Thiên hạ từ xưa có thế đâu

Những năm 70 về trước bọn con nít thường có kiểu tóc để chỏm đào. Con trai thì một chỏm phía trên trán. Còn con gái thì 3 chỏm, một chỏm đằng trước và 2 chỏm hai bên trông rất ngộ nghĩnh.

Thợ cắt tóc khi xưa phải xách tráp đi khắp hang cùng ngõ hẻm, miệng rao: “Ai cắt tóc đây…..”. Thông thường họ kiếm một bóng mát nơi đầu làng, treo gương đặt ghế, nhưng cũng có nhiều nhà muốn thuận tiện đã mời vào nhà cắt cả cho mấy bố con, ông cháu. Cắt tóc đương nhiên sẽ có mục cạo mặt, vì thế bà con còn gọi bằng một cái tên khác là Thợ cạo. Chưa có dao lam như ngày nay, ông thợ cạo phải mài dao thật sắc. Đôi khi sắc quá đã làm lẹm da chảy cả máu.

Khi tôi còn nhỏ, nhớ có một ông thợ cắt tóc tên là ông Mục Khiển. Không rõ tay nghề ông ta thế nào, chỉ biết ông có khá nhiều chuyện. Vừa cắt tóc ông vừa kể chuyện rất rôm rả. Sau này nghe nói ông bị bắt vì tội phản động hay gián điệp gì đó (!). Mãi gần đây trò chuyện với một ông người làng ấy mới biết ông hay sáng tác thơ ca, hò vè, có lúc châm biếm cả cán bộ địa phương. Tội trạng của ông ta chỉ có vậy.

Các kiểu tóc cũng trải qua những bước thăng trầm đến độ bi hài. Những năm 60 trong xã hội chỉ thịnh hành phổ biến kiểu chân phương, trắng mai trắng gáy. Sang những năm 70 xuất hiện kiểu “húi cua 3 phân” học theo lối Trung Quốc, rồi chuyển sang kiểu tóc dài Hip-py. Cho rằng như vậy là tư tưởng học đòi, lố lăng, biến chất, nên công an, đội Cờ đỏ có quyền xẻo tóc của những kẻ như thế để làm trong sạch xã hội.

Những năm 80 thanh niên thường cắt tóc cho nhau bằng kéo. Cắt bằng kéo có lợi thế là mái tóc đẹp tự nhiên và đỡ tốn tiền. Có những tay kéo tài hoa tạo nên những tác phẩm đẹp nên thường được nhiều bạn bè tín nhiệm nhờ vả.

Ngày nay thì chấm vai, húi cua, móng ngựa, sọ dừa, phi-dê, đuôi ngựa, đuôi gà, màu mè các kiểu chả có gì quan trọng. Miễn là nó tiện cho công việc và hài hòa trong cộng đồng.

Nhỏ như cái tóc mà cũng lắm chuyện vậy đấy.