TRẠI HÈ

Độ chục năm trước, một người bạn chất vấn tôi: “Ông là nhà giáo, ông nói tôi xem việc tổ chức trại hè cho bọn trẻ con như lâu nay ta vẫn làm có tác dụng giáo dục được cái gì không?”

Bảo có thì chứng cứ yếu ớt, bảo không thì hóa ra phủ định hết những gì trước đến nay người ta vẫn làm hay sao.

Lúc nhỏ nghe tiếng trống ếch rộn ràng, chỉ muốn nhanh chân chạy ra sân kho xem thiếu nhi tập. Thấy anh chỉ huy thổi còi, phất cờ như vị tướng, đội cờ trống oai phong, lẫm liệt cũng muốn vào để được đi như thế. Làng quê hẻo lánh còn trò gì vui hơn nữa đâu.

Nhưng ký ức về các kỳ cắm trại cũng để lại nhiều nét u buồn khó quên. Chẳng có mấy năm cuối buổi cắm trại mà lại không có sự tị nạnh nhau giải Nhất, giải Nhì… Rồi đánh nhau, cũng đã có lần gây thương tích.

Năm 1967, chiến tranh ác liệt chỉ có 3 xóm trong thôn cắm trại với nhau ở sân đình. Cũng vui vì chúng tôi tự làm lấy cả. Các tiết mục văn nghệ, dù không có nhạc nhưng hát rất say sưa, đại khái nhớ một đoạn: "Giải phóng miền nam chúng ta cùng quyết tiến bước. Diệt lũ cướp nước, đánh tan bè lũ bán nước…”. Ban đêm không có điện dùng toàn đèn dầu hỏa, lập lòe. Lại phải có dân quân gác ngoài xa để nếu có máy bay thì gõ kẻng báo động. Cuộc vui đến khoảng 10 giờ đêm thì lại biến thành cuộc buồn: Đội chúng tôi không được Nhất. Thế là cãi nhau, chửi nhau và nói chung kết thúc không có hậu.

Hè năm 1969 thì lại có một kỷ niệm nhớ đời. Huyện tổ chức cho mấy xã thi cụm ở Nga Trường. Chúng tôi đến từ chiều hạ trại ở bãi Đượng Hoàng và nấu ăn tối. Chao ôi! Người đông ngào ngạt, trống gõ vang lừng bốn phía, trăng sáng vằng vặc. Chơi đến khuya thì đứa nào, đứa nấy lăn ra ngủ. Đang say giấc chợt có tiếng gọi dậy. Trăng biến đâu mất, trời tối mù mịt, sấm chớp đang nổi lên tứ phía. Chúng tôi chạy thục mạng vào làng, cứ nhằm chỗ có ánh đèn. Lúc xưa không xây tường, lắp cổng như bây giờ nên ba đứa chúng tôi vào đại một nhà ven đường xin trú nhờ. Chủ nhà cũng tốt cho mượn cái chiếu trải giữa nhà cho 3 thằng ôm nhau ngủ đến sáng.

Dần lớn lên, chuyện đi cắm trại không còn mấy hăm hở, háo hức như hồi nào. Lại thấy bọn trẻ con bây giờ đi trại nhưng thanh niên cứ phải lao vào làm giúp, nào là cổng chào, nào là báo tường, chả rèn dũa được kỹ năng gì. Một đôi nơi đổi cách thức sang thi thể thao, thi văn nghệ.

Thiết tưởng cũng nên thay đổi hình thức cắm trại, vui tươi nhẹ nhàng, giáo dục ý thức tôn trọng pháp luật, môi trường… thêm các trò chơi thể lực, trí tuệ. Không quá kỳ vọng giải Nhất, giải Nhì để rồi khích bác nhau thêm mất đoàn kết.