ÔNG ĐẶNG THỊNH MIÊN

Ông là con trai út cụ Đặng Thịnh Kỷ, sinh năm 1933 tại làng Đại Thọ, tổng Cao Vịnh (Xóm 9 xã Nga Vịnh, huyện Nga Sơn ngày nay). Học Đại học Tổng hợp khoa Sinh từ những khóa đầu. Ra trường ông làm giảng viên trường Đại học Nông Lâm.

Từ năm 1973, Vườn Quốc gia Cúc Phương thành lập, ông xin về đây. Là một trong những người đặt viên gạch đầu tiên xây dựng nên cơ ngơi của Vườn. Ông đã nhiều năm làm Trưởng phòng Nghiên cứu Khoa học.

Có điều kiện đi rừng nhiều, ông biết rành rọt những chuyện nơi ma thiêng nước độc. Ông đã cùng với sinh viên ăn, ở trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số nên biết lắm phong tục lạ. Ví dụ như quan tài chôn người chết là một khúc gỗ cắt 2 đầu rồi khoét lõm ở giữa, con trai đi tán vợ cầm que chọc dưới sàn, tục cướp vợ của người Mèo…..

Những năm chiến tranh ông ít về nhà, phần vì giao thông đi lại cũng khó, phần vì ông phải đi công tác nhiều.

Sau này xem các sổ tay ghi chép của ông mới thấy ông đúng là một người làm khoa học hết sức nghiêm túc. Ông ghi chép rất tỷ mỷ đối tượng cần nghiên cứu, vẽ lại cẩn thận hình dáng của lá, hoa, quả, hạt… Ghi cả tên địa phương, tên la-tinh, đặc điểm sinh thái của các loài cây mới gặp cần phải khảo sát. Tôi thấy ông có rất nhiều các loại sổ tay ghi chép như vậy.

Trong tàng thư của gia đình còn một tập bản thảo in Rô-nê-ô dày hàng trăm trang. Xem qua thì mới biết đây là một báo cáo khoa học cấp Nhà nước của ông về quần thể thực vật rừng Cúc Phương. Lẽ ra ông có thể được đi nước ngoài làm nghiên cứu sinh Phó Tiến sỹ, nhưng do lý lịch nên điều ấy là không thể. Ông đã từng làm việc với Viện sỹ TAKTAZAN, Chủ tịch Hội Thực vật Quốc tế; Viện sỹ MUKUH Viện sỹ Viện Hàn lâm khoa học Liên Xô.

Là người làm khoa học chân chính, ông không ủng hộ quan điểm của ai đó đưa rừng Cúc Phương vào khai thác du lịch. Theo ông hãy để nó tồn tại như vốn có, tạo các điều kiện tốt nhất cho sinh quyển nơi đây phát triển lành mạnh hợp quy luật tự nhiên.

Ông đã chỉ đạo trồng hàng trăm hec-ta cây rừng vốn là gỗ quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng. 

Tôi cùng tuổi và lại cùng học với anh Đặng Thịnh Tư là con trai đầu của ông. Những năm chúng tôi học cấp 2, ông đã mua về rất nhiều sách của Nhà xuất bản Kim Đồng. Nhìn vào chữ ký và địa danh nơi mua sách cũng đủ biết ông đã đi đến nhiều nơi: khi thì Móng Cái, Tuyên Quang, lúc thì Lào Cai, Bắc Cạn… Cũng nhờ tủ sách đó mà tôi được biết đến “Chú người gỗ”; “Dế mèn phiêu lưu ký”; “Rô-bin xơn Cru-xô”….

Tôi có vài lần đến Cúc Phương nơi ông làm việc. Lần thứ nhất đầu năm 1975, ở đó vài hôm thấy ông khá bận bịu với công việc: chỉ đạo trồng rừng, họp hành, tra cứu sách vở, giảng bài cho lớp tập huấn… Ông bảo nán lại vài hôm nữa có đoàn khách ngoài Hà Nội vào sẽ cho lên Bống xem cây chò ngàn năm. Tuổi trẻ không chịu được cái cảnh hoang vắng nơi góc rừng nên tôi xin phép về.

Lần thứ 2 tôi theo nhà trường đi tham quan Vườn Quốc gia Cúc Phương vào năm 1993. Lúc đó ông đã nghỉ hưu ở quê rồi. Tôi hỏi một anh là người của Vườn đi theo đoàn, có biết ông Miên không. Anh bảo: Ông chính là những người khai thiên lập địa ở đây. Rồi anh chỉ tay ra những cánh rừng xanh bạt ngàn phía xa xa: toàn bộ thành quả này là của ông Miên đó. 

Ông vóc dáng to khỏe, nhưng lại sớm mang bệnh trọng. Từ khi mới ngoài 40 tuổi ông đã ốm nặng phải vào bệnh viện điều trị. Sau này thỉnh thoảng ông lại phải đi nằm viện.

Năm 1992 ông được về nghỉ hưu tại quê nhà.

Ông thẳng thắn, chính trực, thu nhập qua lương là chính. Khi ông về cơ quan cho một chuyến ô-tô chở đồ: có một cái giường một, một cái tủ đứng là đồ dùng cá nhân. Còn lại 80% khối lượng là sách và sách, tiếng ta và tiếng Tây.

Ông ăn uống, nghỉ ngơi hết sức điều độ. Năm 1996 ông mất do xuất huyết não quá nặng. Trong tang lễ, ông Đặng Thịnh Duyên đọc lời tiễn biệt. Bài Điếu cảm động này đã có đoạn:

       Cây rừng ngàn vạn cái tên

       Ít người rành rẽ như em trước này

       Bùi ngùi vách núi, rừng cây

                   Ai người tri kỷ bấy chầy có nhau.