NGỤY BIỆN

Cách đây ít lâu tôi có viết một bài về cảm nhận của mình đối với con người và đất nước Nhật. Vấn đề chốt lại là: Nước Nhật nghèo tài nguyên và lắm thiên tai hơn nước chúng ta. Tại sao họ phát triển hơn? Chúng ta có đáng phải học họ không?

Có một bạn tham gia tranh luận với tôi rất sôi nổi, chất vấn tôi rất nhiều. Tôi vốn nhuần tính, ngại va chạm, không muốn gây căng thẳng nhưng thấy bạn ấy có vẻ nhiệt tình nên cũng không nề hà bỏ ra cả tiếng đồng hồ cùng thảo luận vấn đề nghiêm túc này. Tuy nhiên trong quá trình trao đổi tôi mới vỡ lẽ ra rằng bạn ấy đã sử dụng khá nhiều thuật ngụy biện mà mới nghe qua tưởng như logic. Ví dụ bạn ấy nêu thêm một số câu hỏi:

-   Nước Nhật có bị ô nhiễm môi trường không?

-   Bạn dẫn ra tài liệu nào để chứng tỏ họ nghèo tài nguyên?

-   Chúng ta giầu tài nguyên là điều không thể chối cãi

-   Nếu có người nói xấu người yêu của bạn thì bạn nghĩ sao?

-   Dựa vào tiêu chí nào mà bạn dám nói chúng ta thua kém.

-   Bạn đã làm được gì cho đất nước hay chỉ biết nói?....

Tôi chợt nhớ đến cách đây mấy năm đã có đọc một cuốn sách nói về Văn hóa tranh luận và các kiểu ngụy biện trong khoa học.

Bản thân Ngụy biện cũng là một vấn đề khoa học có lý luận đầy đủ được nghiên cứu một cách công phu. Rất nhiều trong chúng ta (bao gồm cả tôi) cũng có lúc đã vận dụng ngụy biện trong tranh luận mà không biết. Có đến mấy chục kiểu ngụy biện đan xen nhau thiên hình vạn trạng được chia thành 9 nhóm đặc thù. Hôm nay đọc lại tài liệu này càng thấy nó hay vì nó có giá trị thực tiễn để tìm hiểu chân lý, tránh rơi vào chủ quan, ngụy biện.

Tôi không nói lại các nội dung, chỉ giới thiệu đường Link để ai có thời gian thì mở Google ra mà xem:

http://www.tinhte.vn/threads/van-hoa-tranh-luan-va-van-de-nguy-bien.2036913/

Chung quy lại có những loại ngụy biện khá phổ biến và hay gặp. Đó là:

-  Đánh lạc hướng, đánh tráo khái niệm cố đẩy cuộc tranh luận ra xa tâm điểm.

-  Lợi dụng quyền lực, lợi dụng đám đông tưởng đó là chân lý.

-  Quy nạp sai, quy nạp không hoàn toàn sau cùng dẫn đến phi lý.

- Thống kê vội vã, tập hợp mẫu không đủ sức thuyết phục…. Ví dụ có 3 trong số 4 người đã coi như là đa số…

…………………..

Buổi tranh luận của chúng tôi chỉ tạm ngưng khi mà bạn tôi chưa tìm thêm được lý lẽ và chứng cứ, lại có vẻ hơi nóng, không có lợi cho câu chuyện tiếp tục. Cuối cùng chả ai chịu ai và đi ngủ.

Tôi rất muốn có nhiều người đọc cái Tài liệu ấy và bình tâm suy xét tìm hiểu sự vật hiện trượng. Có rất nhiều điều nói vậy mà không phải vậy. Có rất nhiều chuyện lâu nay cứ tưởng vậy. Hóa ra…

Nghe tôi kể lại chuyện này có người phản đối, có người đồng tình. Bà vợ tôi thì chậc lưỡi, trề môi, xì một phát: “Ông rỗi hơi, kệ xác. Tự nhiên mua nhọc vào người”.

Nhưng mà dù sao tôi cũng phải cảm ơn anh bạn. Nhờ có buổi hôm ấy mà tôi có nhu cầu tìm xem lại vấn đề Ngụy biện. Nếu không biết đâu chính tôi cũng đang dần dần biến thành một kẻ ngụy biện mà cứ tự phụ tưởng ta đây thông thái.