CÁI BÌNH VÔI

“Đầu trọc long lóc bình vôi

Mẹ ngồi mẹ ỉa mẹ bôi lên đầu

……

Tuổi thơ vẫn nghịch trêu nhau

Mỗi kỳ Tết đến cái đầu trọc lơ

Trái đào vài chỏm lơ phơ

Chuyện ngày xưa, đến bây giờ chưa quên”.

Xưa kia nhiều người ăn trầu nên nhà nào cũng có bình vôi để lấy cái têm trầu. Nó tròn trùng trục, nặng nề và bệ vệ thường làm bằng đá hoặc gốm, trên có quai xách. Có một cái miệng để nạp và lấy vôi.

 Cái bình vôi gần như một linh vật, không được cầm dao, cầm que gõ vào, muốn di chuyển đi đâu cũng phải hết sức nhẹ nhàng. Và đặc biệt hơn các loại vật dụng khác, nó được người đời tôn vinh gọi là ông “Ông bình vôi”.

Mẹ tôi ăn trầu từ lúc còn thiếu nữ, gắn bó với trầu cau, vôi, thuốc suốt cả  đời người. Có thể nhịn đói, nhịn khát nhưng nhất quyết không thể nhịn trầu. Bộ đồ trầu luôn có đủ: cơi để đựng bằng đồng, cối chày để giã trầu, hộp thuốc lào và Ông bình vôi. Bạn già đến chơi đãi nhau miếng trầu là chính chứ ít khi mời nước. Cụ chỉ thôi không dùng trầu nữa vào những năm cuối đời, gần nhắm mắt xuôi tay về cõi thiên thu.

Nhà tôi trước cũng có một chiếc bình vôi để phục vụ việc ăn trầu của cụ. Ông bình vôi ngày nào cũng có việc làm, cái chìa vôi cắm ở đấy khi têm lấy tý vôi quệt vào lá trầu. Có khi vôi gần hết cho vào ít nước lại dùng chìa ngoáy ngoáy dùng tạm. Độ mươi lăm bữa hết vôi, mẹ tôi lại xin vôi vừa mới nung ở cái lò thủ công ngoài bờ sông về tôi và cho vào. Sau nhiều năm cái ruột bình vôi bị đặc lại do vôi bám vào nhưng mẹ tôi chỉ lấy cái chìa nạo nạo cho rỗng to ra để tiếp tục đựng chứ không thay bình khác.

Cái miệng bình ban đầu thấp, sau cứ cao dần do người ta lấy vôi têm trầu rồi vôi rớt dính vào đấy.

Sau này, cái bình vôi ấy chẳng may bị vỡ, tôi định bỏ ra góc vườn nhưng mẹ tôi bảo phải mang ra gốc đa không thì phải tội đấy. Vì thế các gốc đa, gốc gạo thời xưa có rất nhiều bình vôi cũ lăn lóc.

Những năm 80, Ông bình vôi không còn bán ngoài chợ nữa, mẹ tôi dùng một cái tích để đựng. Kể ra cũng tiện, đựng được nhiều nhưng cái linh thiêng của Ông Bình Vôi không còn. Khái niệm “Đầu trọc long lóc như Ông bình vôi” cũng không còn.    

Năm 2000, trong một lần đi tập huấn ở trên Tỉnh, tình cờ vào chợ đồ gốm thấy có bán Ông Bình vôi đời mới nho nhỏ, xinh xinh mua về một chiếc cho cụ. Nó nhỏ gọn hơn, vỏ mỏng hơn, màu nâu da lươn, khó thấy cái “đầu trọc” vì cái quai đã gắn tịt vào đấy.

Hôm rồi đến nhà người quen, trông thấy cái bình vôi hệt như cái ngày xưa mẹ tôi hay dùng. Đặt bên cạnh cái đời mới tôi mua trên Tỉnh sau này, thấy nó khác một trời, một vực.