BE CỦ HÀNH

Bây giờ thì loại be này rất ít thấy hoặc nếu có thì cũng đã cải biên đi khá nhiều.

Nhà tôi còn vài cái để trên bàn thờ coi như một cổ vật. Nó nhỏ xinh ước chừng chỉ chứa được độ vài trăm ml là cùng. Vóc dáng nó tựa một củ hành nên người xưa gọi là Be củ hành. Nút miệng bằng lá chuối khô.

Lúc ông nội tôi còn trường mạnh thường chỉ dùng rượu trong cái be ấy. Có ai đến chơi mời nhâm nhi cũng chỉ có cái be ấy, hết lại rót be khác. Lúc xưa rượu hiếm nên có ngần này cũng đã là quý lắm.

Be nào thì lại phải chén nấy. Cái chén nhỏ xíu, cầm lọt thỏm trong lòng bàn tay được gọi là chén hạt mít (cũng gọi là chén mắt trâu). Cứ nhẩn nha đối ẩm bằng bộ đồ tửu ấy thì làm sao mà say được.

Có anh kể chuyện tếu táo rằng khách được chủ mời rượu cứ nhìn nhìn mà không dám uống. Chủ hỏi làm sao tôi đã mời mà không uống lại cứ nhìn. Trả lời: Tôi sợ không cẩn thận bị hóc vì chén nhỏ quá (!)

Khách văn chương thì lễ nghĩa, thi phú là chính, rượu chỉ là cái cớ để ngồi với nhau, nói với nhau những câu chuyện thanh tao chỉ có bạn tri âm mới hiểu. Sự uống của các cụ xưa cũng khác, gọi đúng ra là nhắp môi, nâng lên đặt xuống phần nhiều. Xem ra cái uống ấy trọng về chất hơn là về lượng. Có mời hay nài uống cũng là để cầm canh cho câu chuyện chứ không ép phải uống cho cạn chén để rồi lại rót đầy ly.

Các cụ gọi cách dùng rượu vậy là “Tiên tửu”, na ná như kiểu trà đạo vậy. 

Đối nghịch với cung cách ấy là “Tục tửu” của những anh phàm phu, lục lâm thảo khấu, rượu dùng vào bát, uống tu cả hũ mới đã. Uống kiểu như thế các cụ coi là không biết thưởng rượu, không đáng ngồi cùng chiếu.

Ông nội tôi có lẽ uống rượu từ lúc còn trẻ, bữa cơm nào cũng phải có rượu làm đầu vị. Khách đến chơi, mang be củ hành ra mời một vài chén, mấy hạt lạc trong cái lọ thủy tinh được lăn ra đĩa. Vậy là cuộc rượu bắt đầu.

Những năm sau này gần đại thọ chẵn trăm tuổi, ông tôi vẫn dùng rượu. Có điều rượu được ngâm thuốc bắc hoặc cao do con cháu các nơi về biếu. Vì không còn răng nên đồ nhắm thường phải mềm như đậu phụ, gan gà, lạc rang giã nhỏ…. Tay cụ mỗi lần châm rượu vào chén cứ run run. Một be củ hành cụ dùng có đến cả mấy ngày. Tôi định thay cái be khác hiện đại hơn nhưng cụ không muốn, bảo dùng quen lâu nay rồi, cứ để vậy.

Cho đến năm mừng thọ một trăm thì cụ uống ít hẳn và dần dần thôi. Nài uống thêm, cụ bảo đã chán mùi đời. Cuối năm ấy cụ đi.

Khi cụ mất, lúc khâm liệm đưa vào quan, người nhà bỏ thêm vào đồ tùy táng một cái be củ hành.

          Ai cũng nghĩ rằng ở thế giới bên kia cụ thường ngày nhâm nhi với bằng hữu vẫn cái be củ hành ấy.